بحران زیست محیطی در ایران اسلامی
چگونه یک دریاچه خشک می‌شود؟
با اوج گرفتن بحران خشک شدن دریاچه ارومیه، مشخص شد که طی ۲۵ سال گذشته بیش از ۲۲ هزار حلقه چاه عمیق برای آبیاری باغ‌ها و مصرف آب شهرها حفر شده‌است. مهندس مرتضی حقوقی، عضو هیات‌رئیسه جامعه مهندسین مشاور و رئیس کمیته محیط زیست این جامعه می‌گوید: «در سی سال اخیر سطح کشت اراضی پیرامون دریاچه ارومیه، از ۱۵۰هزار هکتار به ۴۱۵هزار هکتار افزایش یافته است.» (به قسمت‌های سبز تصویر در سال ۱۳۷۴ توجه کنید)
«دریاچه ارومیه از جغرافیا به تاریخ می‌رود؟»
«اگر بزودی راهکار عملی دیگری پیدا نشود، دریاچه ارومیه از نقشه جغرافیا حذف می‌شود و به تاریخ می‌پیوندد. اما به تاریخ پیوستن دریاچه ارومیه با یک فاجعه زیست‌محیطی تاریخی نیز همراه خواهد بود. با خشک شدن دریاچه، میلیاردها متر مکعب نمک از طریق باد تا کیلومتر‌ها پراکنده می‌شود، زمین‌های تمام منطقه غیر قابل استفاده می‌شود و زندگی ۱۳ میلیون نفر بطور مستقیم تحت تاثیر این فاجعه زیست‌محیطی قرار می‌گیرد.».
جنگل‌های هیرکانی شمال ایران آب می‌روند
جنگل‌های هیرکانی یکی از منحصربه‌فردترین نوع جنگل‌ها در دنیا هستند که همچون نوار سبزی سواحل جنوبی دریای خزر را می‌پوشاند. این ناحیه از حوالی تالش در جمهوری آذربایجان تا حوالی گرگان در شمال شرقی ایران ادامه می‌یابد. این جنگل‌ها که از دوران ژوراسیک به جای مانده‌اند، ۳ میلیون و ۷۰۰ هکتار پوشش جنگلی ایران را تشکیل می‌داده‌اند که هم اکنون به ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار تقلیل یافته‌اند.
هر روز گوشه‌ای از این جنگل‌ها "سوزانده" می‌شود.
اکوسیتمی را که برهم زدند
رودخانه‌ها نقش بسیار مهمی در اکوسیستم دارند. وقتی بر روی رودی پرآب سدی ساخته می‌شود، حوزه پایین دستی آن سد به طور حتم با مشکل کم آبی روبرو می‌شود و اکوسیستم آن منطقه به مرور زمان تغییر می‌کند. علاوه بر این، یکی از منابع مهم تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی نیز رودخانه‌ها هستند که با بستن سد، جلوی روند تغذیه سفره‌های آبی گرفته می‌شود.
جنون سد سازی
در سال‌های گذشته برای مدیریت نیاز روزافزون آب، ساده‌ترین راه یعنی سد سازی را انتخاب کردند. برابر اطلاعات منتشر شده توسط شرکت مدیریت منابع آب ایران (وابسته به وزارت نیرو)، تا کنون در ایران ۵۹۰ سد به بهره‌برداری رسیده، ۱۳۵ سد دیگر در دست ساخت و ۵۴۶ سد نیز در دست مطالعه هستند که در صورت اتمام ساخت تمام سدها، تعداد کل سدهای کشور به یک هزار و ۲۷۱ واحد خواهد رسید.
حالا دریاچه‌ها و تالاب‌ها یکی، یکی خشک می‌شوند.
حفظ محیط زیست و نیاز به عزم ملی
به گفته کارشناسان، نجات ایران از فاجعه زیست‌محیطی در وهله نخست نیاز به عزم ملی دارد. در شرایط کنونی به نظر می‌رسد برای جبران برخی خسارت‌های وارده، ایران نیاز به کمک‌های تخصصی و حتی مالی بین‌المللی داشته باشد.
چگونه یک دریاچه خشک می‌شود؟
با اوج گرفتن بحران خشک شدن دریاچه ارومیه، مشخص شد که طی ۲۵ سال گذشته بیش از ۲۲ هزار حلقه چاه عمیق برای آبیاری باغ‌ها و مصرف آب شهرها حفر شده‌است. مهندس مرتضی حقوقی، عضو هیات‌رئیسه جامعه مهندسین مشاور و رئیس کمیته محیط زیست این جامعه می‌گوید: «در سی سال اخیر سطح کشت اراضی پیرامون دریاچه ارومیه، از ۱۵۰هزار هکتار به ۴۱۵هزار هکتار افزایش یافته است.» (به قسمت‌های سبز تصویر در سال ۱۳۷۴ توجه کنید)
«دریاچه ارومیه از جغرافیا به تاریخ می‌رود؟»
«اگر بزودی راهکار عملی دیگری پیدا نشود، دریاچه ارومیه از نقشه جغرافیا حذف می‌شود و به تاریخ می‌پیوندد. اما به تاریخ پیوستن دریاچه ارومیه با یک فاجعه زیست‌محیطی تاریخی نیز همراه خواهد بود. با خشک شدن دریاچه، میلیاردها متر مکعب نمک از طریق باد تا کیلومتر‌ها پراکنده می‌شود، زمین‌های تمام منطقه غیر قابل استفاده می‌شود و زندگی ۱۳ میلیون نفر بطور مستقیم تحت تاثیر این فاجعه زیست‌محیطی قرار می‌گیرد.».
حالا شاهد اولین توفان نمک هستیم.
جنگل‌های هیرکانی شمال ایران آب می‌روند
جنگل‌های هیرکانی یکی از منحصربه‌فردترین نوع جنگل‌ها در دنیا هستند که همچون نوار سبزی سواحل جنوبی دریای خزر را می‌پوشاند. این ناحیه از حوالی تالش در جمهوری آذربایجان تا حوالی گرگان در شمال شرقی ایران ادامه می‌یابد. این جنگل‌ها که از دوران ژوراسیک به جای مانده‌اند، ۳ میلیون و ۷۰۰ هکتار پوشش جنگلی ایران را تشکیل می‌داده‌اند که هم اکنون به ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار تقلیل یافته‌اند.
هر روز گوشه‌ای از این جنگل‌ها "سوزانده" می‌شود.
اکوسیتمی را که برهم زدند
رودخانه‌ها نقش بسیار مهمی در اکوسیستم دارند. وقتی بر روی رودی پرآب سدی ساخته می‌شود، حوزه پایین دستی آن سد به طور حتم با مشکل کم آبی روبرو می‌شود و اکوسیستم آن منطقه به مرور زمان تغییر می‌کند. علاوه بر این، یکی از منابع مهم تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی نیز رودخانه‌ها هستند که با بستن سد، جلوی روند تغذیه سفره‌های آبی گرفته می‌شود.
جنون سد سازی
در سال‌های گذشته برای مدیریت نیاز روزافزون آب، ساده‌ترین راه یعنی سد سازی را انتخاب کردند. برابر اطلاعات منتشر شده توسط شرکت مدیریت منابع آب ایران (وابسته به وزارت نیرو)، تا کنون در ایران ۵۹۰ سد به بهره‌برداری رسیده، ۱۳۵ سد دیگر در دست ساخت و ۵۴۶ سد نیز در دست مطالعه هستند که در صورت اتمام ساخت تمام سدها، تعداد کل سدهای کشور به یک هزار و ۲۷۱ واحد خواهد رسید.
حفظ محیط زیست و نیاز به عزم ملی
به گفته کارشناسان، نجات ایران از فاجعه زیست‌محیطی در وهله نخست نیاز به عزم ملی دارد. در شرایط کنونی به نظر می‌رسد برای جبران برخی خسارت‌های وارده، ایران نیاز به کمک‌های تخصصی و حتی مالی بین‌المللی داشته باشد.
۲ نظر:
احمد شهید، گزارشگر سازمان ملل متحد درباره حقوق بشر در ایران، تازه ترین گزارش خود در باره ایران را عصر چهارشنبه ، اول آبان (٢٣ اکتبر) ، در صحن مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک ارائه کرد.
آقای شهید در گزارش تازه خود می نویسد وضع حقوق بشر در ایران همچنیان نگران کننده است و نشانی از بهبود ندارد. اختلافات میان قوانین قضایی کشور و تعهدات حقوق بشری ایران، همچنان محل عدم پیشرفت وضع حقوق بشر است و عامل تبعیض جنسیتی، و نقض سیستماتیک حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می شود.
در ساحت خطبا، دیگر از امثال فلسفی و تربتی خبری نیست، در عرصه مداحی گرفتار خرافات شده‌ایم و در صحنه محافل عزاداری به جای آنکه هند و پاکستان را از خرافات نجات دهیم، خودمان به آن آلوده شده‌ایم. غرق شدن در سیاست و وارد ساختن بازی‌های سیاسی در عزاداری‌ها، ما را از بهره‌برداری واقعی سیاسی از محافل عزای مذهبی دور ساخته است.
روزی نامه جمهوری!! اسلامی ایران
ارسال یک نظر